Door: Corine Lepoutre
Een definitie van 'grenzen stellen' zou kunnen zijn: 'Ik zal anderen leren hoe ik behandeld wil worden.' Dat kan alleen als je weet wie je zelf bent. Weten wie je bent is een proces van leren wat wel en niet goed voelt. Dat betekent je eigen ruimte innemen en een ander niet jouw heilige ruimte laten vertroebelen. Wanneer je echter bent opgevoed door een narcist of wanneer je een narcistische partner hebt (gehad) zal je nauwelijks in staat zijn je grenzen aan te geven.
Als kind ben je afhankelijk van je ouders en wanneer je door een narcist bent opgevoed heeft dat consequenties voor de rest van je leven. De narcistische ouder is alleen met zijn of haar eigen leven en belangen bezig, met het vervullen van de eigen behoeftes waardoor er geen ruimte voor het kind is om zich te ontwikkelen.
Geen plaats
Als kind van een narcistische ouder leer je te gehoorzamen zonder vragen te mogen stellen, de ouder altijd te steunen en de hand boven het hoofd te houden, alle regels die gesteld zijn op te volgen, kortom, jezelf weg te cijferen om te overleven. In deze kwetsbare afhankelijke relatie leert het kind zichzelf te voegen naar wat er wordt verlangd om zo de noodzakelijke 'liefde' en een plaatsje in het gezin te bemachtigen, terwijl er eigenlijk geen plaats is. Het kind leert dat hij of zij niet belangrijk is en zelfs om zich schuldig te voelen als het iets leuk vindt of gelukkig is. Omdat de narcist zelf leeg van binnen is trekt hij of zij de energie uit een ander. De narcist kent geen grenzen in het zichzelf centraal stellen, terwijl het kind de eigen grenzen niet mag leren ontdekken en zich minderwaardig voelt.
Liefde verdienen
De kans dat iemand dan als volwassene een narcistische partner aantrekt is voor de hand liggend. Na zo'n opvoeding is iemand namelijk getraind in empathisch vermogen en uitermate gevoelig voor alle signalen van de ander. De dynamiek tijdens een 'date' met een narcist voelt vertrouwd en je hebt ruime ervaring in 'pleasen'. Je bent namelijk getraind in de ander aanvoelen en als je de gebruiksaanwijzing goed interpreteert weet je dat je jezelf verzekert van 'liefde'. Het verschil tussen surrogaatliefde en echte liefde is niet aangeleerd. Het is een gewoonte je te richten op de behoeften van de ander en niet op die van jezelf. Je weet misschien niet eens waar je eigen behoeften liggen, laat staan welke grenzen je moet aangeven.
Codependency
Dit ongezonde patroon valt niet alleen de narcist kwalijk te nemen, het 'slachtoffer' heeft er ook baat bij, want die wil het vertrouwde systeem in stand houden. Wanneer jij het idee hebt dat je altijd goedkeuring van een ander nodig hebt of de gewoonte hebt jezelf altijd weg te cijferen is het tijd om dit te onderzoeken. Hand in hand gaat hierbij vaak de gewoonte om niet tijdig aan te geven waar je grenzen liggen. Dat is voor iedereen lastig, maar voor iemand die opgevoed is door een narcist of ermee leeft is het bijna onmogelijk. In feite ben je dan geconditioneerd om de ander te behagen. Het wordt ook wel codependentie genoemd, wat betekent dat het systeem waarin je zit je afhankelijk maakt van de ander.
Mindful coaching
Bij narcistisch misbruik kan mindful coaching een aanzet zijn om
jezelf centraal te leren stellen. Tijd nemen voor jezelf is de
enige weg om verlammende gewoontes te doorbreken. Dat begint bij de
diepe wens om eindelijk verantwoordelijkheid te nemen voor jezelf
en je situatie. Door niet de slachtofferrol aan te nemen, maar door
actie te ondernemen is het mogelijk om een gezond leven op te
bouwen vanuit de wens om echt te gaan zorgen voor jezelf. Wanneer
je jezelf dieper leert kennen, is het ook mogelijk om je eigen
voorkeuren en grenzen te definiëren.
Het is zaak om te leren dat je het waard bent om je eigen leven
vorm te geven, je talenten te ontwikkelen en je eigen unieke
kwaliteiten te ontdekken.
Respect en liefde
Wanneer je inziet dat het ontvangen van respect en echte liefde een vanzelfsprekendheid is die ook jij verdient, gaat er een nieuwe wereld open. Van jezelf leren houden is daarbij de sleutel. Dat is een proces waarbij je vriendelijkheid en mildheid leert toepassen op je eigen functioneren. Je hoeft jezelf niet langer te verraden of op eieren te lopen om de lieve vrede te bewaren. Door zelfonderzoek is het mogelijk de waarheid te omarmen dat je het waard bent om jezelf lief te hebben en jezelf te beschermen. Dit proces van 'omprogrammeren' stelt je niet alleen in staat om je eigen grenzen te leren kennen maar ook om ze te bewaken. Als er keuzevrijheid ontstaat en het zelfvertrouwen groeit, wordt het leven een stuk mooier en interessanter. Door grenzen te stellen wordt de relatie met jezelf en je omgeving vele malen gezonder.
